Czym jest Focusing

Świat wewnętrzny jest niezwykle bogaty i często nie do końca odczuty. Każdego dnia towarzyszą nam emocje, które mogą być intensywne, subtelne lub trudne do zrozumienia. Czasem czujemy w sobie niepokój, napięcie czy smutek, ale nie potrafimy uchwycić, skąd one pochodzą ani co próbują nam powiedzieć. To wewnętrzne poruszenie – często ukryte w ciele, w głębszych warstwach naszej świadomości – jest jak cichy język, którym mówi do nas nasza wewnętrzna prawda.

Focusing, stworzony przez Eugene’a Gendlina, to coś więcej niż technika terapeutyczna. Jest to proces głębokiego wsłuchiwania się w siebie, w to, co nasze ciało i umysł chcą nam przekazać, ale co często pozostaje ukryte pod powierzchnią codziennych myśli i emocji. W tym procesie nie chodzi o intelektualną analizę, ale o bezpośredni kontakt z tym, co Gendlin nazywa – odczuwalnym sensem – Felt Sense – szczególnym stanem wewnętrznego odczuwania, który prowadzi do głębokiej przemiany, gdy zostaje odpowiednio rozpoznany i wyrażony.

„Nasze istnienie ma prekonceptualny i różnicujący się charakter; jest także odczuwalne cielesnie” – pisze Gendlin. Przez „prekonceptualny” Gendlin rozumie coś, co istnieje zanim nadamy temu konkretne słowa lub myśli. Każdy z nas miał momenty, w których czuł coś nieokreślonego – może to była niepewność, ból emocjonalny, czy ekscytacja – ale nie potrafił tego jeszcze nazwać. Jest to właśnie – Felt Sense. To odczucie, które pojawia się w ciele, zanim pojawią się jasne myśli i słowa.

Gendlin opisuje ten stan: „Często jest tak, że klient mówi: ‘Jestem świadomy czegoś tutaj… ale nie mam pojęcia, co to jest.’” To wskazanie na coś, co jeszcze nie zostało w pełni zróżnicowane lub nazwane. W tym momencie focusing staje się kluczowym narzędziem – prowadzi do rozpoznania, a następnie przekształcenia tego nieokreślonego odczucia w coś, co może być zrozumiane i przeżywane bardziej świadomie.

Proces rozpoznawania i przemiany
Gendlin w prostych krokach opisuje, jak przejść przez ten proces. Pierwszym krokiem jest zatrzymanie się, „oczyszczenie przestrzeni” i zwrócenie uwagi na ciało. Zadajemy sobie wtedy pytanie: „Co się we mnie teraz dzieje? Co czuję?”. Ciało reaguje i często daje sygnały, które na początku są niejasne, ale z czasem stają się bardziej zrozumiałe. To, co ważne, to stworzenie przestrzeni na to odczucie i pozwolenie, by samo wyłoniło się na powierzchnię.

W tym procesie pojawia się „słowo-klucz” lub „obraz”, który najlepiej oddaje to, co czujemy. Może to być pojedyncze słowo jak „ciężki” czy „ściśnięty”. Ważne jest, by to słowo „rezonowało” z odczuciem w ciele. Gendlin pisze: „Body Sense – problemu jest przedwerbalny i prekonceptualny. Uwaga skierowana na niego lub mówienie z tego miejsca to dalsze życie i dalsza strukturalizacja, (przeniesienie naprzód – carrying forward)”.

Empatyczne „bycie z” sobą
Jednym z kluczowych aspektów focusingu jest „bycie z” tym, co pojawia się w ciele. To empatyczne podejście do własnych emocji i odczuć. Gendlin w swojej filozofii mówi o tym, jak ważne jest, aby nie oceniać ani nie analizować tego, co czujemy, ale po prostu być z tym, co się pojawia, tak jakbyśmy siedzieli z przestraszonym dzieckiem. „Klient i ja, będziemy towarzyszyć temu, co tam jest. Jakbyśmy towarzyszyli przestraszonemu dziecku. Nie będziemy na nie naciskać ani się z nim sprzeczać. Będziemy tam siedzieć cicho… To, czego potrzebuje ten brzeg, by wywołać kroki, to po prostu jakiś niepozorny kontakt lub towarzystwo”.

Gendlin podkreśla, że kiedy zbliżamy się do tego, co czujemy, nie musimy niczego forsować ani przyspieszać. Zamiast tego, pozwalamy, by to, co wewnątrz nas, „pojawiło się samo”.

Kluczowym momentem w focusingu jest tzw. Carrying Forward – przeniesienie naprzód – energia przenosząca życie naprzód. Kiedy odnajdujemy słowa lub obrazy, które najlepiej oddają nasze wewnętrzne doświadczenie, często następuje zmiana. Pojawia się ulga, głębszy oddech, czasem nagła jasność. Gendlin pisze: „W momencie, kiedy to, co mówimy, przenosi nas naprzód, czujemy się inaczej”. To, co wcześniej było niejasne, nagle staje się zrozumiałe i przynosi emocjonalne uwolnienie. Jest to moment autentyczności – kiedy nasze słowa naprawdę odzwierciedlają to, co czujemy.

Nie każda próba wyrażenia naszych odczuć prowadzi do takiej zmiany. Gendlin zauważa, że „autentyczne słowa i czyny są tymi, które przenoszą nas naprzód.” To oznacza, że tylko niektóre słowa czy obrazy naprawdę pozwolą nam na przekształcenie naszego doświadczenia. W focusingu, kiedy znajdziemy te autentyczne słowa, nasza wewnętrzna sytuacja zmienia się – to, co było napięciem lub bólem, staje się bardziej zrozumiałe i znośne.

Focusing jako praktyka codzienna
Focusing nie jest tylko narzędziem terapeutycznym, ale także praktyką, którą możemy wprowadzić do codziennego życia. Gendlin zachęca do tego, by regularnie „oczyszczać przestrzeń” w swoim wnętrzu, dając sobie chwilę na zatrzymanie się i zapytanie siebie: „Co teraz czuję?”. Ta praktyka pozwala na zmniejszenie napięcia i lepsze zrozumienie siebie w dynamicznie zmieniającym się świecie.

Gendlin pisze: „Większość ludzi spędza każdy dzień, będąc na maksymalnym poziomie napięcia, tak że jedno więcej trudne doświadczenie nie robi już większej różnicy.” Regularne „oczyszczanie przestrzeni” pozwala nam na odciążenie i stworzenie przestrzeni na nową aktywność i bardziej świadome przeżywanie codziennych doświadczeń.

Focusing, zgodnie z wizją Gendlina, to delikatny, a zarazem głęboko transformujący proces. Jest to sposób na bycie w kontakcie z tym, co czujemy, w sposób empatyczny, bez osądzania i pośpiechu. To odkrywanie tego, co jest ukryte głęboko wewnątrz nas, i dawanie temu przestrzeni, by mogło wyłonić się na powierzchnię, by zostało nazwane i przekształcone.

Jak pisze Gendlin: „To bardzo świadoma czynność, gdzie ‘ja’ zwraca uwagę na ‘to’. Każdy z nas, kiedy zwraca się ku sobie z troską i cierpliwością, ma szansę na odkrycie i zrozumienie tych części nas, które przez długi czas pozostawały niewyrażone”. Focusing to nie tylko metoda terapii – to droga do pełniejszego, bardziej autentycznego życia, w zgodzie z tym, kim jesteśmy.

Bibliografia

Gendlin, E. T. (1978). Focusing. New York: Bantam Books.
Gendlin, E. T. (1973). „What are the units of ‘this situation’ or of ‘yesterday’ or of ‘now’ or of ‘life’?”. In Current Psychotherapies, Corsini, R. J. (Ed.). F.E. Peacock Publishers.
Gendlin, E. T. (1996). Focusing-Oriented Psychotherapy: A Manual of the Experiential Method. New York: Guilford Press.
Gendlin, E. T. (1973). Focusing. Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 6(1), 4-15.
Gendlin, E. T. (1990). „Presence and Interaction in Psychotherapy”. In The Client-Centered Psychotherapy. Wilkins, M. (Ed.). New York: Springer.
Gendlin, E. T. (1996). Focusing-Oriented Psychotherapy: A Manual of the Experiential Method. New York: Guilford Press.
Gendlin, E. T. (1984). Clearing a space. In Focusing. Bantam Books.
Gendlin, E. T. (1984a). „Stress reduction through clearing a space”. In Focusing. New York: Bantam Books.
Gendlin, E. T. (1980). Experiential Psychotherapy. In Theories of Psychotherapy, Strupp, H. H., Binder, J. L. (Eds.). New York: Basic Books.